Familieopstellingen, ook wel het systemisch werken *) zijn een krachtig middel om inzichten te krijgen. Een andere manier van kijken naar hetzelfde. Ons hele leven maken wij deel uit van systemen. Denk maar aan je gezin, school, werk en sporten. In elk systeem gelden geschreven én ongeschreven regels. Dat werkt vaak goed voor je en op sommige plekken niet. Je ervaart blokkades of conflicten in de relaties die je in een systeem hebt. Of de dagelijkse dingen kosten je energie en je bent moe. Een opstelling laat je zien én ervaren hoe alles en iedereen met elkaar verbonden is. En zich ten opzichte van elkaar verhoudt op een diepere laag. Met name geeft het jou inzicht in hoe jij verbonden bent.
Welke vragen passen bij familieopstellingen?
Voel je je wel eens schuldig en heb je geen idee hoe dat komt? Herken je dat je veel verantwoordelijkheid op je neemt? Vind je het moeilijk om ‘nee’ te zeggen? Herken je dat er herhaaldelijk of langdurige conflicten met familieleden of collega’s spelen? Heb je het idee dat je het leven niet goed kan ‘pakken’, of niet in je kracht komt? Misschien heb je niet te herleiden lichamelijke of psychische klachten. Vragen, waar je in meer of mindere mate last van kunt hebben. Én waar je door een opstelling te doen meer ruimte en inzicht in kunt ervaren.
Hoe werken familieopstellingen?
Je kunt familieopstellingen in een consult of in groepen doen. In groepsverband krijgen deelnemers de mogelijkheid een opstelling te doen door voor zijn of haar vraag representanten uit te nodigen. Meestal is er plek voor meerdere vragen. De representanten worden door de deelnemer in de ruimte geplaatst. In groepsverband zijn deelnemers de representanten, die door de vraagsteller in de ruimte worden neergezet.
Tijdens een consult werken we met elementen in de coachingsruimte of op tafel. Met elementen bedoel ik dat ik gebruik maak van houten figuren of vloerankers. Bijvoorbeeld een matje of kussen. Voor elke persoon tot wie jij je verhoudt in jouw familie of organisatie wordt een figuur of een vloeranker gekozen. Deze figuren worden ook wel representanten genoemd. Vervolgens leg jij ze neer in de ruimte of op tafel. Als een soort ‘levend schilderij’ wordt duidelijk waar vastgelopen patronen zitten of blokkades liggen.
Innerlijk beeld
Je geeft met het ‘maken’ van de familieopstellingen jouw innerlijk beeld weer. Door een familieopstelling met representanten (mensen), vloerankers in de ruimte te plaatsen of door figuren op de tafel neer te leggen. Door dit innerlijk beeld, jouw representatie van wat er speelt naar buiten te brengen, kijk je er vanuit een ander perspectief naar en kun je het vanuit verschillende invalshoeken waarnemen. Vanuit dit innerlijk beeld laat ik je zien welke dynamieken ervoor zorgen dat energie niet vrij kan stromen. Interventies onder professionele begeleiding zorgen voor beweging op een diepe laag. Deze interventies heffen blokkades op en maken de weg vrij. Een veel gehoorde reactie na een familieopstelling is dat mensen rust, ruimte en vrijheid ervaren!,/span>
De basis van familieopstellingen
Een (familie)systeem kenmerkt zich door ‘regels’ waar de leden van het systeem zich bewust of onbewust aan houden. Dit noemen we loyaliteit. Binnen het systeem is dat heel logisch. Deze regels nemen we onbewust ook mee op andere plekken, waar ze mogelijk minder of anders gelden. Deze overlevingsstrategieën geven een diepgaand inzicht in gedrag en relaties. Dan is het belangrijk om naar het hele systeem, de hele familie of organisatie te kijken. Vooral datgene of diegene, die mist of buiten beeld is geraakt.
Het systeem kun je zien als een mobile, die voortdurend op zoek is naar evenwicht. Als er ergens onbalans is, gaat hij wiebelen en bewegen totdat de balans weer gevonden is. Dat komt omdat familiesystemen onderhevig zijn aan drie natuurwetten, ook wel ‘velden’ genoemd. Het eerste gaat over binding en verbinding: iedereen heeft recht op een plek in z’n familie en iedereen hoort erbij, ongeacht zijn of haar daden. Het tweede veld gaat over ordening, over de volgorde: ouders zijn ‘de groten’, kinderen zijn ‘de kleinen’ en ook is er een vaste volgorde van oudst naar jongst. Het derde gaat over de balans tussen geven en nemen.
Er is veel te lezen en te horen over familieopstellingen. In onze familiegeschiedenis vinden we vaak de oorsprong van onze gedragingen, waarden en overtuigingen. Mijn ervaring is, dat de beste manier is om het zelf te doen, zelf mee te maken, zelf te bekijken en te voelen wat het voor jou betekent.
*) Systemisch werken en werken met opstellingen vinden hun oorsprong in de systemische familietherapie van Bert Hellinger.
Als trainer ben ik verbonden aan het Nti NLP bij de opleidingen voor Systemisch Werken.