Sam: “Ik kon eindelijk terug geven wat niet bij mij past”

‘Ik had al eens eerder een burn out gehad. Na een poos ging het wel weer. Maar nu was het erger, het zat dieper. Uiteindelijk kon ik twee jaar lang niet werken. Als ik probeerde om toch te werken dan duurde dat heel kort totdat ik weer uitviel. Als mensen me weer op het werk zagen dan dachten ze dat ik beter was, dat het allemaal voorbij was. Ik had dat gevoel zelf helemaal niet. Ik bleef de woede en de boosheid in mijn lijf houden. Dat zat er al jaren en bij de geringste aanleiding ging het mis. Er moest iets gebeuren dat een echte ommekeer zou zijn in mijn leven.’

Sam  was meer dan 20 jaar docent techniek in het voortgezet onderwijs. Hoewel hij het veel te druk kreeg, omdat hij gedwongen werd heel andere dingen te doen dan zijn eigen vak te onderwijzen, voelde hij ook dat de burn out niet ‘een op een’ aan de werksituatie toegeschreven kon worden.

‘Niet doen, niet doen, niet doen’, zei ik tegen mezelf

‘Ik voelde wel dat het zeker ook in mijzelf zat. Ik ben opgevoed met het principe: niet zeuren maar aanpakken. Als kind moest ik van mijn ouders veel verantwoordelijkheden op mijn schouders nemen. Opgeven was er niet bij. Ik moest alles tot een succes maken. Die instelling heb ik in mijn verdere leven gehouden. Tijdens die moeilijke periode bleef ik maar doorgaan en proberen om te werken. Ik was constant moe en dat werd steeds erger. Als ik thuis kwam had ik hoofdpijn. Ik kon echt niet meer werken. Uiteindelijk was ik ziek thuis, maar na ongeveer een half jaar moest ik van de bedrijfsarts weer aan het werk. In elk geval moest ik naar het werk en dingen doen. Ik kreeg een heel lastige verhouding met die bedrijfsarts. Maar ja, het ging niet. Ik bleef toch weer thuis. Dat werd me kwalijk genomen door de bedrijfsarts. Althans ik voelde het zo. Ik ging naar hem toe met in mijn gedachten: hij is een arts dus hij zal mij wel begrijpen. Hij zal wel kijken wat er met mij aan de hand is. Het enige dat hij zei was: ’Je hebt niet aan je wettelijke verplichtingen voldaan’. Ik zei: ‘Ja maar, ik ben ziek’. Maar hij bleef steeds zeggen dat ik niet had voldaan aan wat we afgesproken hadden. Toen klapte ik helemaal dicht.

Ik was er zo erg aan toe dat ik dacht dat ik te ver zou gaan. Ik was eigenlijk heel ver heen en ik was echt heel bang dat ik het stukje beheersing zou gaan verliezen. ’Niet doen, niet doen, niet doen’, bleef ik tegen me zelf zeggen. Ik luisterde alleen, maar ik hoorde niet meer wat hij zei. Hij kapte het gesprek op een bepaald moment af want hij kreeg in de gaten dat het echt niet meer verder kon. Ik schrok eigenlijk van mijn eigen woede en boosheid die ik niet meer in de hand kon houden. Dat was een moment dat ik dacht: dat gaat zo niet langer, ik moet daar iets mee. Toen ik na dat gesprek buiten kwam, stond ik gewoon op het parkeerterrein te janken. Mijn vrouw had me al vaker laten weten dat ik met iemand moest gaan praten. Ik zag dat ze leed onder mijn situatie en onder die voortdurende dreiging van uitbarstingen.’

Externe hulp nodig

Sam had zich voorgenomen zeker tot zijn pensioengerechtigde leeftijd aan het werk blijven. Pas dan kan je stoppen, was zijn vaste overtuiging. Zo was hij ook opgevoed: je stopt pas met iets als het af is. In 2017 ging hij officieel en met forse tegenzin met vervroegd pensioen. Maar boosheid en woede bleven. Dat maakte voor hem duidelijk dat alleen het werk niet de oorzaak van de burn out kon zijn. Zijn vrouw raadde hem aan om iets te gaan doen dat kon helpen. Ze deed de opleiding NLP. Sam voelde er aanvankelijk helemaal niets voor en na een tijdlang zoeken naar informatie over NLP zette hij de stap naar het leslokaal. Ondanks tegenwerking van zijn werkgever maakte hij toch de gang naar de lessen in de periode dat hij formeel in de ziektewet zat. Achteraf zegt hij dat hij in die lessen heeft geleerd beter naar zichzelf (zijn eigen gedrag) en naar de (verwachtingen van) de ander te kijken en ook vanuit een ‘helicopterview’ waar te nemen wat er gebeurt. De negatieve gevoelens verdwenen echter niet en ze bleven zijn leven aanvallen. Hij besefte dat externe hulp nodig was. Zijn vrouw  bracht hem in contact met Liesbeth van Breemen.

Familieopstelling

‘Het klikte eigenlijk meteen en korte tijd later begonnen we aan de eerste van acht sessies. We begonnen steeds met een meditatie. En daar knapte ik al heel erg van op. Ik werd er zo relaxed van en ik kon steeds beter dingen in gedachten nemen waarover ik dan ook ging praten. Soms was ik heel geëmotioneerd. Niet omdat ik verdrietig was, maar dat deed me goed. Dan praatten we over wat die boosheid oproept, over wat ik heb meegemaakt. We gingen praten over wat ik daarbij voelde en nu voel, wat me stoorde en nu stoort, wat me boos maakte en nu nog boos maakt. Door die gesprekken en de familieopstellingen die wij gedaan hebben, ging ik zien wat er is gebeurd en waar dat door kwam. Ik ging zien wat er in mezelf zit en waar dingen in mijn familie, in mijn opvoeding zitten en wat die met me doen. Er ontstond bij mij het inzicht waar die burn out eigenlijk vandaan kwam. Eerder dacht ik dat het kwam doordat ik op mijn werk te veel dingen moest doen die niet bij mij pasten. In de sessies waarbij ik in een famillieopstelling tegenover mijn ouders stond, werd duidelijk dat ik als het ware mezelf die burn out bezorgde. Ik was opgevoed met het principe dat ik altijd alles moest geven, alle verantwoordelijkheid moest nemen, nooit mocht opgeven en mijn zusjes moest beschermen. Daar zat dus een heel belangrijk punt. Eigenlijk zou ik pas die boosheid en die woede kunnen wegschuiven als ik die principes van mijn opvoeding zou kunnen overwinnen.’

Een bos bloemen

Liesbeth gaf aan dat ik zeker daar naar een oplossing zou kunnen zoeken. Ze liet de keuze aan mij en hielp me om er goed over na te denken en vooral goed te voelen wat er was en wat er zou kunnen veranderen. Na een poosje zag ik in, dat ik op een of andere manier afscheid moest gaan nemen van die druk, die vanuit de opvoeding op mij was gelegd en die zich nog steeds liet gelden. Ik besloot om terug te geven aan mijn ouders wat ze aan mij hadden opgedragen maar wat niet bij mij paste. Dat heb ik met een symbolisch gebaar gedaan. Ik heb een bos bloemen gekocht en ben naar het graf van mijn ouders gegaan. Ik heb de bloemen op het graf gelegd en ik heb hardop gezegd: ‘uit liefde voor jullie, geef ik hiermee aan jullie terug wat niet bij mij past. Ik doe dit, omdat ik weet, dat jullie van mij houden.’ Ik was diep ontroerd en daarna was ik opgelucht en blij.

Deze blog is opgetekend door Paul Custers, freelance journalist na een gesprek met Sam. Hij wil zijn verhaal graag delen.

Wil jij ook ervaren wat coaching voor jou kan betekenen? Neem contact op of kijk op de website bij ‘coaching’