In 2023 hadden 1,3 miljoen werkenden last van burn-out klachten. De kosten als gevolg van werk gerelateerd verzuim door psychosociale arbeidsbelasting bedragen € 3,9 miljard per jaar! Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van het TNO en het CBS blijkt dat 12 à 13% van de bevolking wel eens last heeft van burn-out symptomen. Uit een recent onderzoek van de Arbo Unie blijkt dat het burn-outpercentage het hoogst is bij werknemers tussen de 25 en 35 jaar. Maar liefst 1 op de 6 werknemers uit deze leeftijdscategorie geeft aan last te hebben van burn-outklachten. De Arbo Unie is niet de enige die jongvolwassenen als een risicogroep aanduidt: het CBS stelt dat maar liefst 100.000 Nederlanders onder de 35 jaar last heeft van burn-outklachten. Uit een onderzoek van Metro blijkt dat meer dan 60% van de wel eens een psycholoog bezocht heeft en/of therapie heeft gevolgd. Bij een groot deel van de deelnemers van het onderzoek waren klachten zoals slapeloosheid, piekeren, angstklachten, verminderde eetlust en somberheid hier de aanleiding voor. Bovendien geeft 80% van deze jongeren aan deze klachten al meer dan twee maanden te hebben.

Waarom zoveel jongeren?

In mijn praktijk zie ik ook een toename van mensen met burn-out in deze leeftijdscategorie, zelfs vanaf 20 jaar. Grote groepen mensen hoor ik zeggen dat jongeren lui zijn, niet gewend zijn hard te werken, niet met teleurstellingen om kunnen gaan, gepamperd zijn, verwend en ga zo nog maar even door. Al deze vooroordelen helpen hen niet. Deze jonge mensen groeien op in een heel andere tijd, met hun eigen uitdagingen. Wordt er wel eens gevraagd wat ze werkelijk belangrijk vinden aan ‘werk’? In mijn beleving staan ze dichterbij zichzelf dan ooit en willen niet meer aan de ratrace meedoen, van 9 – 5 werken of werkweken van 60-80 uur maken. En natuurlijk baseer ik dit op de uitspraken van jongeren die bij mij komen met burn-out en mijn ervaringen. Omdat deze jongeren zich meer en meer door hun gevoel laten leiden, en de oude systemen daar nog niet aan toe zijn, lopen ze vast. Diploma’s, een topsalaris, goede opleiding, volle agenda, overwerken lijken steeds minder belangrijk voor deze nieuwe werkers. Velen verkiezen steeds vaker een parttimebaan of eigen bedrijf om te combineren met ontspanning, sporten, een gezin of reizen. Het wrikt en wringt. Veel jongeren, maar ook volwassen met burn-out en stress hebben wel te maken met een aantal gemeenschappelijke factoren:

• moeite met nee zeggen;
• gevoelens niet uiten;
• moeilijk om hulp kunnen vragen;
• negatief zijn over eigen prestaties;
• perfectionistisch zijn;
• sociaal onzeker zijn;
• extreem betrokken voelen bij werk;
• hoge eisen stellen aan zichzelf;
• veel zelfdiscipline hebben;
• sensitief en gevoelig zijn (daarover een volgende keer meer).
  

Wat zijn mogelijke oorzaken en oplossingen?

Vaak krijgen medewerkers het advies om rustig aan te doen, te ontspannen thuis, melden zij zich ziek. Ik hoor van cliënten terug dat naar mate het ziek zijn langer duurt, zij meer en meer vervreemden van het werk en terugkeer lastiger wordt. Ze voelen zich voornamelijk schuldig en tekortschieten. Wat ervoor zorgt dat stress en onzekerheid toenemen. Mensen krijgen gesprekken aangeboden met de praktijkondersteuning, medicatie en een verwijzing naar de eerstelijns psycholoog of psychiater. Waar ze vaak pas door de overbelasting van de ggz na drie tot zes maanden een intakegesprek hebben. Gesprekken en medicatie helpen meestal tijdelijk als symptoombestrijding en nemen de oorzaak of oorsprong niet weg. Als ervaringsdeskundige met een pittige burn-out, weet ik dat gesprekken mij nog meer naar mijn hoofd/gedachten brachten en verder van mijn gevoel. Slaapmedicatie hielp tijdelijk en werd verslavend. Als verdoofd liep ik rond. Ik raakte mezelf nog meer kwijt, omdat ik totaal geen idee meer had van wat ik aan het doen was. Heftige gebeurtenissen in mijn leven (een miskraam, operatie en bijna-doodervaring) negeerde ik door de drukte van een jong gezin en verdoofde ik door veel te werken en sporten.

Oorzaak van burn-out vindt bijna nooit zijn oorsprong in het werk wat mensen doen (is mijn ervaring)! Het zijn overtuigingen over (hard)werken, grenzen, eigen waarde, perfectionisme maar ook onverwerkte gebeurtenissen die in de context van werk getriggerd kunnen worden. Vaak zijn overtuigingen of waarden terug te vinden in onze jeugd en opvoeding. Daarbovenop komt vaak een mismatch met wat iemand wérkelijk wil, een soort levensbestemming, een ‘why’, datgene waar je elke dag moeiteloos je bed voor uitkomt en bakken met energie van krijgt. Een ervaring, die veel mensen boven de 40 of 50 jaar zullen kennen. Dat lijkt iets heel groots of zweverigs, maar is simpel.

Als je als kind op jonge leeftijd al hebt gehoord dat je (te) druk, dromerig, gevoelig, slim, dom bent, vooral moet studeren en diploma’s halen, onderdruk je al snel wie je werkelijk bent. Je past je aan en ‘doet’ wat er van je gevraagd wordt. Ontwikkelt onbewust mechanismen om ermee om te gaan. En velen doen dat omdat ze zich niet bewust zijn. Dat is ook logisch: je doet wat je doet, omdat je niet beter weet en het werkt(e). Het zijn vaak ook kwaliteiten en talenten. Perfectionisme, zorgzaamheid, behoeften van anderen voor laten gaan, volharding… totdat het zich wreekt. Meestal trekt je lichaam als eerste aan de bel. Krijg je lichamelijke klachten en uiteindelijk zegt je lijf: jij begrijpt de signalen niet? Dan trek ik toch de stekker eruit? Je kunt niet langer volhouden dat je een groot deel van jezelf op zij zet, namelijk wie je bent en wat jíj werkelijk wilt. En na wat langere tijd sleep je je naar je werk, ben je ontevreden in je liefdesrelatie en verdoof je jezelf (met veel gamen, sporten, telefoon/tv, alcohol of drugs). Sommigen krijgen bovenmatige stressreacties, angsten en depressies.

Wat werkt, om burn-out te voorkomen?

Als je gewend bent, om zaken zelf op te lossen en alleen te doen, is de uitkomst meestal hetzelfde. Je loopt het zogenaamde ingesleten ‘olifantenpaadje’. Omdat jouw brein dat nu eenmaal fijn en bekend vindt. Je doet wat je doet en denkt wat jij denkt, omdat je niet beter of anders weet! Het helpt echt om met iemand jouw onbewuste en ingesleten paden te verkennen. Ontdekken wat de oorzaak van een burn-out is, is per persoon verschillend. Het start met een verkenning van wat werkelijk belangrijk is in jouw leven, welke overtuigingen je hebt (geleerd) over jezelf, werken en relaties. Wat is er in jouw leven gebeurd wat nog geen plek heeft gekregen? Heb je te maken gehad met verlies of heftige gebeurtenissen? Welke open eindjes draaien als een grammofoonplaat of openstaand programma op je laptop nog elke dag onbewust mee? Wat zijn jouw energiegevers en energievreters? Geleidelijk aan leer je jezelf nog beter kennen en een gebruiksaanwijzing van jouw persoonlijkheid (her)schrijven. Dat stelt je in staat om keuzes te maken die meer bij jou passen en energie en plezier geven. In alle contexten van je leven, dus niet alleen werk!

Mijn coaching is gevarieerd en flexibel. Mijn werkwijze bestaat uit een pakket aan methodieken als:

• Systemisch werk: o.a. familieopstellingen, organisatieopstellingen, opstellingen met ziektebeelden, loopbaanopstellingen;
• IEMT een methodiek om terugkerende vervelende herinneringen, emoties, lichaamsgevoelens en identiteitsbelevingen te behandelen;
• Hypnose, trance: werken met het slimme onbewust om op een andere laag de vertaling van emoties en gevoelens te ontdekken;
• Lichaams- en ademwerk: het lichaam als ingang om blokkades en signalen te vertalen;
• NLP: hoe communiceer je met jezelf en met anderen en welke tools zijn er om de communicatie soepeler, simpeler en met meer succes te laten verlopen.
  

Graag maak ik kennis met de mens die bij mij komt voor coaching en start ik met een oriënterend gesprek om doelen, problematiek en afspraken helder te krijgen. Wat is het doel van het coachtraject, waar loopt iemand tegenaan, wat zijn de duur, kosten en intensiteit van het traject? Werkgevers doen er goed aan medewerkers door ervaren coaches te laten begeleiden. Zo keren mensen sneller terug in het arbeidsproces en dragen ze bij aan het welzijn van meer gezonde, zelfbewuste medewerkers. Bedenk eens hoeveel kosten bespaard worden en hoe werkgeluk op de werkvloer toeneemt!
Herken je jezelf of een medewerker in het bovenstaande? Je bent welkom voor verkennend gesprek met een kop koffie of thee. Ik ontmoet je graag, je boekt eenvoudig zelf een afspraak via deze link. Wil je eerst meer informatie, bel me gerust!

Stress, vermoeidheid en burn-out zijn helaas aan de orde van de dag in onze drukke maatschappij. Veel mensen voelen zich overbelast en uitgeput en lijden aan burn-out symptomen. Lees hier meer over de symptomen. In dit blog zullen we bespreken wat burn-out precies is, hoe je burn-out kunt voorkomen en hoe ik als burn-out coach je kan helpen om deze situatie aan te pakken.

Wat is burn-out precies?

Burn-out is een vermoeidheidssyndroom, waarbij iemand langdurig gestresst is en geen energie meer heeft om te presteren. Dit kan leiden tot gevoelens van wanhoop, hulpeloosheid en een negatief zelfbeeld. Daardoor is het vaak niet mogelijk om optimaal te functioneren en kan het zijn dat je een periode niet kunt werken. Vaak wordt gedacht dat burn-out komt door veel te hard en lang werken. In mijn beleving is dat vaak een uiting of gedrag waar een andere oorzaak onder ligt.

Hoe voorkom je burn-out?

Er is een aantal stappen die je kunt nemen om burn-out te voorkomen. Het begint in mijn coachtrajecten met het achterhalen van de oorzaken. Oorzaken van burn-out worden veelal gevonden in onbewuste patronen en gedragingen die je hebt geleerd. Om die te ontdekken, maak ik gebruik van familieopstellingen en organisatieopstellingen. Het optimaliseren van jouw energiebalans, jouw belastbaarheid – als het gaat om werk – door lichaamsgerichte oefeningen te doen, maken deel uit van een coachtraject. Hieronder staan enkele belangrijke tips:

• Leer om nee te zeggen: vaak voelen we ons verplicht om alles te doen, ook al is het niet haalbaar. Leer om ‘nee’ te zeggen als je te veel op je bord hebt en focus op de dingen die echt belangrijk zijn.
• Maak tijd voor jezelf: plan regelmatig tijd voor jezelf in om te ontspannen en op te laden.
• Beweeg regelmatig: regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om stress te verminderen en energie te krijgen.
• Slaap genoeg: slaapgebrek kan leiden tot stress en vermoeidheid. Zorg dat je genoeg slaapt en probeer een vast slaapritme aan te houden.

Ervaringsdeskundige en burn-out coach

Als je worstelt met stress, vermoeidheid of burn-out, aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken. Ik ben onder andere burn-out coach en kan je helpen om de oorzaken van je stress te begrijpen en hoe je deze kunt aanpakken. Door middel van coaching en begeleiding help ik je om jezelf weer in balans te brengen en leer je hoe je burn-out kunt voorkomen.

Ik ben ervaringsdeskundige en daardoor een ervaren burn-out coach met jarenlange ervaring in het begeleiden van mensen bij het herstellen van burn-out. Door mijn unieke aanpak help ik je om weer in balans te komen en hoe je met stress kunt omgaan. Zoek nu hulp, voorkom burn-out en leer om de flow in je leven terug te krijgen.

“Ik bevrijd mijn ouders van het gevoel
dat ze hebben gefaald.

Ik bevrijd mijn kinderen van de behoefte
om trots naar me toe te brengen,
zodat ze hun eigen wegen schrijven
in overeenstemming met hun harten,
die altijd in hun oren fluisteren.

Ik bevrijd mijn partner
van de verplichting
om mij compleet te maken.
Ik kom niets tekort en ik leer
van alle wezens, altijd.

Ik dank mijn grootouders en voorvaderen
die samen zijn gekomen zodat ik vandaag
het leven kan ademen.
Ik bevrijd ze van mislukkingen en
onvervulde verlangens uit het verleden.

Ik ben me ervan bewust dat zij
hun best hebben gedaan
om hun situaties op te lossen
met het bewustzijn dat ze op dat moment hadden.
Ik eer jullie, ik hou van jullie,
ik erken jullie als onschuldig.

Ik ben transparant voor jullie ogen,
zodat jullie weten dat ik
niets verstop of verplicht ben,
dat ik enkel trouw aan mezelf
en aan mijn bestaan ben,
dat wanneer ik loop
met de wijsheid van mijn hart,
ik me bewust ben dat ik zo
aan mijn levensdoel voldoe.

Vrij van de onzichtbare
en zichtbare familie loyaliteiten,
die mijn Vrede en Vreugde
zouden kunnen verstoren,
die mijn enige verantwoordelijkheden zijn.

Ik doe afstand van mijn rol als redder,
van degene zijn die voldoet aan de
verwachtingen van anderen.
Lerend door, en alleen door, Liefde.

Ik zegen mijn essentie,
mijn manier van uiten,
zelfs wanneer iemand mij niet begrijpt.

Ik begrijp mezelf,
omdat ik alleen,
mijn verleden heb beleefd en ervaren.
Omdat ik mezelf ken,
ik weet wie ik ben, wat ik voel,
wat ik doe en waarom ik het doe.

Ik respecteer en waardeer mezelf,
ik eer het goddelijke in mij en jou.
Wij zijn vrij.

Oude zegening uit de 7e eeuw Nathuatl taal, Mexico
Bron: The Diamond Light Codes.
Lichtflits vertaling

Leuk, leuk, leuk! Voor één van de grootste platforms voor hulp bij burn-out, stress en zelfontwikkeling ‘Balansportaal’ ben ik geïnterviewd over mij en mijn werk als coach. Je leest er hier ⬇️ alles over! Ik zou het top vinden om te horen wat jij ervan vindt!

Ieder mens heeft alles in zich om te kunnen slagen!

Een bijna-dood-ervaring (BDE) – nu al een aantal jaren geleden – zette het leven van Liesbeth van Breemen volledig op zijn kop. Tot dan had ze alle ‘seinen op rood’ genegeerd: druk druk druk als ze was met het gezin, het huishouden, sporten, een baan, een eigen bedrijf en een vol sociaal leven. …. ‘Niet klagen, maar dragen’ was haar levensmotto. Tot de dag waarop ze met een acute geperforeerde blindedarm in het ziekenhuis werd opgenomen en haar leven aan een zijden draadje hing….

‘Die BDE was een prachtige ervaring, maar voor mij was het tegelijk een keerpunt!’ herinnert Liesbeth zich.

Op zoek naar zichzelf

Na de operatie herstelde ze van haar lichamelijke klachten, werd opnieuw zwanger en ging eindelijk na vele jaren van stressen en racen op zoek naar zichzelf. Ze zegde haar baan op en zorgde thuis voor de kinderen. ‘Feitelijk zat ik toen al geruime tijd in een volledige burn-out. Met NLP, lichaamswerk en Systemisch werken (organisatieopstellingen, familieopstellingen) heb ik destijds veel over mezelf en mijn patronen geleerd’.

Nadat ze volledig was genezen, gooide Liesbeth van Breemen het roer om. Ze besloot met de door haar vergaarde kennis mensen die in een burn-out terechtkwamen, te begeleiden.

Perfectionisme leidt tot burn-out

Veel mensen denken dat een burn-out iets is voor de zwakkeren onder ons. Liesbeth: ‘Dat is absoluut een misvatting want juist de ‘gevers’, degenen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel, mensen die hun grenzen niet aangeven en zij die neigen tot perfectionisme maken er kans op’. Mensen zoals Van Breemen zelf dus…

Als professioneel coach begeleidt ze inmiddels particuliere en zakelijke cliënten bij hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Bovendien helpt ze hen blijvend de juiste balans en rust te vinden. Mijn motto: ‘ieder mens heeft alles in zich om te kunnen slagen!‘

Bewustwordingsproces

‘Veelal gaat het om een bewustwordingsproces. Wij mensen zitten – onbewust – vast in structuren die ons vanaf onze prilste jeugd onbewust zijn aangeleerd. Met de paplepel ingegoten, als het ware. Uit loyaliteit, als afweermechanismen of uit een overlevingsstrategie houden we ons vast aan geschreven en ongeschreven regels uit ons verleden. We zijn daar over het algemeen zeer trouw aan. Maar als we eerst inzoomen en daarna samen uitzoomen, passen die structuren helemaal niet meer bij ons. En dan heb je een keuze: blijf je dit doen of verander je iets? Door duidelijk zichtbaar te maken welke plek je hebt en inneemt binnen het gezin of binnen een organisatie – dat doe ik onder andere met opstellingen – ben je in staat de juiste keuze te maken passend jou en jouw leven. Het lichaam reageert daarop met totale ontspanning. Voor mij was dit proces verhelderend en helend.’

Stress als trigger

Ook voor de begeleiding van mensen met burn-out ontrafelt Van Breemen samen het verleden van haar cliënten. ‘Een burn-out op latere leeftijd ontstaat vaak doordat een trauma uit het verleden – ontslag, een ongeval of aan een andere traumatische ervaring – wordt getriggerd door veel stress. Mensen die in hun dagelijks leven continu ‘tegelijk aan het remmen en gasgeven zijn’ jagen in een stresssituatie onbewust dit trauma aan en reageren daarop met een sterk fysieke reactie. Een burn-out kan het gevolg zijn. Ook hier helpt bewustwording,’ weet de coach. Ook voor jongeren die vaak dagenlang achter hun laptop deelnemen aan online sessies en gedwongen door de druk die ze ervaren nauwelijks nog ontspannen, ligt een burn-out op de loer. ‘Ons centrale zenuwstelsel is als een elastiek dat langdurig wordt opgerekt en onder spanning staat met allerlei lichamelijke klachten van dien. Als het hoofd continu ‘aan’ staat, leer ik mensen langzaam weer te voelen en te ontspannen. Dat geeft ruimte.’

Liesbeth van Breemen | Coaching & Training

Van Breemen werkt naast opstellingen en traumawerk veel met korte meditaties, ademhalingstechnieken en simpele lichamelijke oefeningen die mensen ook thuis kunnen doen.

Aan jarenlange zorgtrajecten doet deze coach niet. ‘Mijn behandelingen zijn effectief en duren daardoor slechts een paar maanden. De eerste weken zie ik de cliënten vaker ‘live’ in mijn praktijk in Castricum aan Zee of online; daarna geef ik ze tools waarmee ze zelf aan de slag kunnen. Door die korte trajecten is er meestal snel een plekje beschikbaar.’

Bron: balansportaal.nl

Wil je met mij aan de slag? Plan een oriënterend gesprek

Het is fijn om elkaar te spreken over waar jij begeleiding bij zoekt. Dat kan door te bellen op 06-53593452. Of plan gelijk een oriënterend gesprek. Klik op onderstaande knop en kies een datum en tijd, die jou goed uitkomen. Het oriënterend gesprek is gratis.

‘Ik heb altijd het idee gehad dat ik niemand nodig had. Voor mij was het niet minder dan vanzelfsprekend dat ik de dingen zelf moest oplossen. Natuurlijk ging ik ervaren dat dat niet altijd lukt, zeker niet toen ik in mijn persoonlijke leven tegen dingen aanliep die ik echt niet in mijn eentje kon oplossen. Een van de dingen die ik heb meegenomen uit de sessies met Liesbeth is dat ik me bewust ben geworden van hoe dat heeft gewerkt en welke patronen daaronder liggen.’

Aan het woord is Vincent. Hij is van middelbare leeftijd, heeft kort geleden zijn succesvolle bedrijf verkocht aan een multinational en heeft zich voorgenomen om nog een aantal jaren bij dat grote bedrijf te werken. Het ging en gaat dus allemaal prima. Hij is een succesvolle ondernemer en professional. In zijn privé leven doemden echter problemen op die hij niet kon aanpakken: een heftige scheiding en mede daardoor een problematische relatie met zijn dochter.

Ik zocht iemand die ook mijn dochter wilde coachen

‘Klopt. Ik was me zeker wel van bewust van het feit dat ik hulp nodig had. Ik had contact met een hulpverlener, maar die viel op een gegeven moment uit. Ik wilde toch verder werken aan de problemen die op mijn weg waren gekomen. Via een zoektocht op internet kwam ik terecht bij Liesbeth van Breemen. Ik zocht niet specifiek naar iemand die NLP of systemisch werken als hulp aanbood. Nee, ik zocht een coach waar ik mijn verhaal zou kunnen doen. Ik zocht iemand die ook mijn dochter zou kunnen coachen. Ze was bereid om met Liesbeth te gaan werken. Nou, zo zijn we aan de slag gegaan. We deden de sessies met Liesbeth niet gezamenlijk.’ Hij hield ‘de dingen’ bij zichzelf. In zijn vriendenkring, die na de scheiding flink was uitgedund, en op de werkplek sprak hij nooit over wat er was gebeurd en hoe de slechte relatie met zijn dochter hem parten speelde.

‘Vanaf het eerste gesprek met Liesbeth was er vertrouwen en veiligheid. Ik voelde me meteen op mijn gemak. Ze gaf me ook het gevoel dat ze ook voor mijn dochter iets kon betekenen. Het kernpunt voor mij was de relatie met mijn dochter. Die wilde ik ten koste van alles verbeteren. Zij ging niet zomaar mee in de aanpak van Liesbeth. Ik heb haar echt moeten overtuigen om toch een stap te zetten. Ze zag wel in dat we allebei moesten werken om de dingen tussen ons te verbeteren, maar het duurde even voordat ze deze weg wilde gaan.

Overigens heb ik mijn stap niet afhankelijk gemaakt van die van mij dochter. Ik ben gewoon met Liesbeth aan de slag gegaan. Mijn dochter ging iets later beginnen aan de sessies. Nu, achteraf, hebben we er allebei een goed gevoel over. Liesbeth heeft nooit iets tegen mij gezegd over de sessies met mijn dochter. Andersom ook niet, denk ik. Dat gaf ons allebei een veilig gevoel. Aan de andere kant was het fijn dat zij mijn dochter kende. Als we spraken over onze moeizame relatie dan was het extra makkelijk dat Liesbeth aan beide kanten van het probleem kon kijken. Ze heeft mij altijd aangesproken vanuit mijn eigen rol en positie en niet vanuit die van mijn dochter.’

Altijd ruimte om actuele gebeurtenissen te bespreken

De sessies hebben hem inzichten opgeleverd in zijn eigen rol in de relatie met zijn dochter. De opstellingen hebben geholpen om gezinspatronen te ontdekken die zijn gedrag en gevoel mede hebben bepaald. Hij is anders naar zichzelf gaan kijken. Ook naar anderen.
‘Mede door de sessies bij Liesbeth ben ik tot inzichten gekomen die ik in mijn eentje niet had kunnen verwerven. Ze heeft door haar kennis en kunde en zeker door haar sensitieve aanpak er zeker aan bij gedragen dat ik meer ben gaan zien en begrijpen van mijn eigen gedrag, mijn eigen rol in allerlei situaties. Ook over hoe het is gegaan en nog gaat tussen mijn dochter en mij. Liesbeth is niet vooringenomen, ze voelt goed aan wat nodig is en ze stemt heel goed af.’

Wat heeft hij meegenomen voor de toekomst? Doet hij dingen nu anders?

‘Er zijn eigenlijk wel heel veel dingen die ik heb meegenomen vanuit de sessies. Dat is niet zozeer omdat Liesbeth heel duidelijk dingen heeft gezegd of iets heel concreets heeft gezegd in de trant van je moet dit of dat doen en dan gaat het anders. Het is veel meer dat je in gesprek bent en dingen gaat herkennen. Belangrijk is goed kijken naar je rol: hoe is nou je eigen rol en wat is die van iemand anders. Ik ben me meer bewust van mijn eigen rol en ik denk na over de rol die iemand anders neemt. Het is bewustwording waar ik dagelijks wel iets aan heb.

Ik heb meegenomen wat Liesbeth wel eens heeft gezegd: blijf bij jezelf en voel de liefde die in jezelf zit. Wat ik trouwens sterk vond, was dat de dingen die ze zei ook bij haar zelf, in haar eigen leven, een belangrijke rol spelen. Het was ook heel prettig dat ik kon ervaren wat meditatie met me doet. Dat heeft effect gehad. Ik doe dingen nu anders dan daarvoor of in elk geval met een ander soort bewustzijn. Dat geldt zeker voor de relatie met mijn dochter. Ik ben me bewuster van hoe dat werkt, wat mijn rol is en welke rol ik van haar kan verwachten. Daarnaast probeer ik meer mezelf te zijn. Ik ben nu wat opener en probeer eerder de communicatie op te zoeken. Ik heb in de sessies veel kunnen bespreken. Er was altijd ruimte om dingen die in de tussentijd van de sessies waren gebeurd, door te nemen.’

Hoopvoller dan eerst

‘Ja, hoe gaat het nu verder? Wat kan ik verwachten? Ik weet het niet. De laatste sessie was in september. Ik heb nu wel het idee dat het klaar is. Ik werk aan de dingen die we hebben besproken. Ik sluit niet uit dat ik in de toekomst wel weer een gesprek heb met Liesbeth. Dat zien we dan wel weer. Wat mijn dochter vindt, weet ik nog niet echt goed. De afstand van haar woonplek naar de sessies was best wel een obstakel. Ze stopte eerder dan ik. Maar nu hebben we in elk geval een veel beter contact. Ik moet het tijd geven. Ik ben iemand die altijd snel tot resultaten wil komen, dus dat is best wel nog een dingetje. Daarnaast is er iets veranderd in mijn verwachtingen. Ik ben hoopvoller misschien dan eerst.’